Даруй гучин жилийн тэртээ энэх?? хамтын ажиллагааны ?ндэс суурь тавигджээ. 1991 оны 2-р сарын 14-ний Цагаан сарын бит??ний ?д?р Монгол Улс Дэлхийн Банк Группт шинэхэн гиш??нээр нэгдэн орсон юм[1]. Монгол Улс ардчилал, ч?л??т зах зээлийн зам м?рийг сонгож, гадаад ерт?нц?д нээгдэж эхэлсэн цаг ?е байлаа. Нэг талаар Монголчуудын з?й ёсны бахархлыг т?р??лж байсан уг шилжилтийн ?йл явц н?г?? талдаа эдийн засгийн огцом агшилт зэрэг асар олон х?ндрэл бэрхшээлийг дагуулсан. Гадны тусламж гэнэт тасалдсан нь Монголчуудын ?д?р тутмын амьдралын ачааг х?ндр??лж байв. Улмаар картын х?нсний урд дарааллууд газар сайг?й ?зэгдэх болсон байлаа.
Энэ ?ед Дэлхийн Банкны дэмжлэг цаг алдалг?й орж ирсэн. 1991 оны эцэс гэхэд х?д?? аж ахуй, эрчим х?ч, зам тээвэр гээд гол салбаруудыг сэргээхэд дэмжлэг ?з??лэх 30 сая ам. долларын санх??жилт б?хий анхны т?с?л хэдийнээ батлагдсан байлаа. М?н Дэлхийн Банкны з?гээс ?нд?р инфляцыг бууруулах, эдийн засгийг сэргээх зэрэг нэн даруй шийдвэрлэх олон суурь асуудлуудыг онцолсон макро эдийн засгийн цогц д?н шинжилгээг хийж г?йцэтгэв.
Хамтын ажиллагааны т??хэн хугацаанд Монгол Улсын сэргэлт, х?гжилд гарсан аливаа ахиц дэвшилтэй Дэлхийн Банк Групп хамт байсаар ирсэн б?г??д ?нг?рс?н 2020 онд Монгол Улс Дэлхийн Банк Группийн бага орлоготой орнуудын санх??жилтийн суваг болох Олон Улсын Х?гжлийн Ассоциацийн ангиллаас амжилттай дэвшсэн нь х?гжлийн шинэ шатыг илэрхийлж байна. ?нг?рс?н 30 жилд Монгол Улсын эдийн засаг ихээхэн ?рг?жин тэлсэн б?г??д 1991 онд нэг х?нд ногдох ДНБ 1,072 ам.доллар байсан бол 2019 онд 4,339 ам.доллар болж 4 гаруй дахин нэмэгдээд байна. Гэвч байгалийн баялгаас эдийн засаг нь ?нд?р хамааралтай бусад орнуудын адил богино хугацааны эдийн засгийн ?с?лт, уналтын м?чл?гт Монгол Улсын эдийн засаг хэт ?рт?мтгий байж, эдийн засгийн савалгаа багаг?й ажиглагдаж ирлээ. Б?тээмж ?нд?ртэй ажлын байр, ялангуяа залуучуудын ажлын байрыг нэмэгд??лэх ??днээс эдийн засгийг т?р?лж??лэх асуудал нэн чухлаар тавигдсан хэвээр байна. Иргэдийн амьжиргаа нийтлэг сайжирч байгаа хэдий ч эдийн засгийн ?с?лтийн ?р ?г??жийг б?гд эрх тэгш х?ртэх асуудал анхаарал татсан хэвээр байна. Монголчууд б?гд л боловсрол, эр??л мэндийн чанартай ?йлчилгээ ?з??лэх, цэвэр аюулг?й амьдрах орчныг б?рд??лэхийг т?р засгаасаа х?лээж байгаа. Гэвч эдгээр х?лээлт хараахан б?рэн д??рэн бодит биеллээ олоог?й байна.
?с?лт, уналтын аль ч ?ед Дэлхийн Банк Монгол Улсын найдвартай т?нш байсаар ирсэн. Дэлхийн Банкнаас олгосон т?свийн дэмжлэг??д Монгол Улсын макро эдийн эдийн засгийн тогтвортой байдлыг эргэн сэргээх, х?ртээмжтэй ?с?лтийн ?ндэс суурийг бэхж??лэхэд т?лхэц болсоор ирсэн. Дэлхийн Банкны х?р?нг? оруулалт уул уурхайн болон бусад салбарыг х?гж??лэх, иргэдийн амьжиргааг дээшл??лэх, м?н байгаль орчин, уур амьсгалын ??рчл?лттэй холбогдоотой х?ндрэл бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд бодитой хувь нэмэр оруулжээ. Т??хэн хугацаанд Монгол Улсад Дэлхийн Банкнаас нийт 1.28 тэрбум ам.долларын санх??жилт олгосон байна. Т??нчлэн Дэлхийн Банк Группийн хувийн хэвшилд чиглэсэн ?йл ажиллагаа явуулдаг байгууллагууд болох Олон Улсын Санх??гийн Корпорац (ОУСК), Олон Талт Х?р?нг? Оруулалтын Баталгааны Агентлаг (ОТХОБА) хувийн хэвшлийн х?р?нг? оруулалтыг идэвхтэйгээр дэмжсээр ирлээ.
Уг х?р?нг? оруулалтууд орон даяар иргэдийн амьжиргааг дээшл??лэхэд дэмжлэг болсон. Эрчим х?чний салбарт 2000-аад онд х?д??гийн 100,000 гаруй ?рхийг з??врийн нарны эрчим х?чний эх ??свэрийн тусламжтайгаар цахилгааны хангамжтай болгоход дэмжлэг ?з??лсэн ажилласан. М?н 2000-аад оны эхээр харилцаа холбооны салбарт хэрэгжсэн т?слийн х?рээнд Монгол орны б?х 360 сум орчин цагийн цахилгаан холбоо, интернэтийн с?лжээнд холбогдсон. Малчдад гамшгийн эрсдэлийг даван туулахад нь туслах зорилгоор дэлхийд анхдагч малын индексж??лсэн даатгалын тогтолцоог Монголд нэвтр??лсэн. Засаглалыг бэхж??лэх чиглэлд шийдвэр гаргалтад н?л??лд?г статистикийн тогтолцоог дэлхийн жишигт х?ргэж сайжруулах, олон нутгийн т?вшинд т?свийн зардлын хуваарилалтад иргэдийн оролцоог хангаж, тэднийг чадавхжуулахад Дэлхийн Банкнаас дэмжлэг ?з??лсэн. ОУСК улсын хэмжээнд эрчим х?чний с?лжээнд холбогдсон анхны салхин станцад санх??жилт олгож, х?дл?х х?р?нг? барьцаалан зээл олгох замаар ЖД?-д санх??жилтийг ил?? х?ртээмжтэй болгох шинэтгэлийг дэмжиж ажилласан.
Хамгийн с??лд цар тахлын н?хц?л байдлаас ??дэлтэйгээр иргэдийн эр??л мэнд, амь насыг хамгаалах, х?н амын эмзэг ядуу б?лгийг хамгаалах, ААНБ, ажлын байрны тогтвортой байдлыг хадгалах зэрэг тусламж дэмжлэг ?з??лэх чиглэлд Дэлхий Банк Группийн з?гээс 60 сая ам.долларын санх??жилтийг шуурхай шийдвэрлэж олгосон. Уг эх ??свэрийг гуравдугаар шатлалын гурван эмнэлэг, нийслэлийн 9 д??ргийн эмнэлэг, 21 аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт нэн шаардлагатай оношилгоо, эмчилгээний тоног т?х??р?мж нийл??лэх, цар тахалтай тэрг??н эгнээнд тэмцэж буй эр??л мэндийн ажилтнуудыг хувийн хамгаалах хэрэгслээр хангах, эмнэлгийн ажилтнуудыг сургахад зориулж байна. Нийт х?н амын 60 орчим хувийг вакцинжуулахад шаардлагатай санх??жилт олгох шинэ т?с?л м?н д?нг?ж батлагдаад байна. Т??нчлэн, Дэлхийн Банкаас КОВИД-19 цар тахлын н?л??нд ?ртс?н хувиараа х?д?лм?р эрхлэгч 120,000 гаруй иргэдийн, ??нээс 72,000 гаруй эмэгтэйч??дийн, м?н 18,000 ААНБ-ын 150,000 ажиллагсдын нийгмийн даатгалын шимтгэлийг т?р хугацаанд ч?л??л?х, х?нг?л?хтэй холбоотой санх??жилтийг олгож байна. Цаашлаад, Дэлхийн Банк Х??хдийн м?нг? олгох х?т?лб?рийн санх??жилтийг нэмэгд??лэхэд дэмжлэг ?з??лсэн нь 1.19 сая орчим х??хдэд ашиг тусаа ?гч байна.
Дэлхийн Банк Групптэй хамтран ажилласан гучин жилийн дараа Монгол Улс бага дунд орлоготой орнуудын эгнээд багтаж байгаа б?г??д 2050 он гэхэд ?нд?р орлоготой орнуудын эгнээд дэвшиж, х?ний х?гжил дорвитой сайжирч, амьдралын чанар дээшилсэн, ил?? т?р?лжс?н эдийн засагтай, сайн засаглал б?хий улс орон болж х?гжих чиглэлд алсын хараагаа тодорхойлоод байна. Эдгээр зорилтыг хангах чиглэлд Дэлхийн Банкны з?гээс дэмжлэгээ ?ргэлжл??лэх болно. Дээрх зорилтуудыг бодитоор хэрэгж??лэх нь хялбар биш байх болно. Эн тэрг??нд богино хугацааны тусламж, дэмжлэгийн бодлогоос алгуур эдийн засгийн ?с?лтийг тэтгэх, ил?? тогтвортой б?г??д х?ртээмжтэй байдлыг бий болгоход чиглэсэн эдийн засгийн б?тцийн шинэчлэлийг тууштай хэрэгж??лэх нь чухал юм. Харин дунд хугацаанд, уур амьсгалын ??рчл?лт??с ??дэх эрсдл??д, т??ний эдийн засагт ?з??лэх с?р?г н?л??г бууруулахад анхаарах шаардлагатай юм. ?нд?р б?тээмжтэй, цалин х?лс ?нд?ртэй ажлын байрыг нэмэгд??лэх замаар авьяас, чадвартай залуусаа эх орондоо тогтвортой ажиллах х?ш??ргийг бий болгоход сайтар анхаарах нь чухал юм.
Гучин жилийн турш Монгол Улсын итгэлт т?нш байсаар ирсэн нь Дэлхийн Банк Группийн хувьд нэр т?рийн хэрэг билээ. Бидний т?ншлэл цаашид олон арван жилийн турш, ?с?лт уналтын аль ч ?ед ?ргэлжилж, улам бэхэжнэ гэдэгт итгэл т?гс байна.
[1] Монгол Улс Олон Улсын Сэргээн Босголт, Х?гжлийн Банк (ОУСБХБ), Олон Улсын Х?гжлийн Ассоциаци (ОУХА), Олон улсын санх??гийн корпорац (ОУСК), Х?р?нг? оруулалтын маргаан шийдвэрлэх олон улсын т?в (ХОМШОУТ) зэрэгт 1991 онд; Олон талт х?р?нг? оруулалтын баталгааны агентлагт 1999 онд тус тус нэгдэн орсон. Дээрх байгууллагуудыг хамтад нь Дэлхийн банк Групп гэж нэрлэдэг.
