WASHINGTON, 11 Nisan 2024 – Dünya Bankas?’n?n bugün yay?nlanan Avrupa ve Orta Asya Ekonomik Güncelleme Raporuna g?re, zay?flayan küresel ekonominin, s?k? para politikas?n?n, ?in’deki yava?laman?n ve dü?en emtia fiyatlar?n?n b?lgenin büyüme g?rünümünü bask?lamas? ile birlikte, Avrupa ve Orta Asya b?lgesinin yükselen ve geli?mekte olan ekonomilerinde ekonomik faaliyetin bu y?l yava?lamas? beklenmektedir.
Hem Rusya hem de sava??n vurdu?u Ukrayna ekonomilerinin yeniden büyümeye ge?mesi ve Orta Asya’da daha sa?lam bir büyümenin kaydedilmesi ile birlikte 2023 y?l?nda yüzde 3,3 büyüyerek ?nemli ?l?üde gü?lenen ekonominin, bu y?l h?z kaybederek yüzde 2,8’e dü?mesi beklenmektedir. B?lgesel has?la art???n?n 2025 y?l?nda da büyük ?l?üde ayn? kalmas? beklenmektedir.
G?rünümde ?e?itli kar??dan esen rüzgarlar ?ne ??kmaktad?r. ?zellikle avro b?lgesinde bulunanlar olmak üzere, kilit ticaret ortaklar?nda beklenenden yava? ger?ekle?en toparlanma, s?n?rlay?c? para politikalar? ve jeopolitik gelimlerin k?tüle?mesi b?lge genelinde büyümeyi daha fazla yava?latabilir.
Dünya Bankas?’n?n Avrupa ve Orta Asya b?lgesinden sorumlu Ba?kan Yard?mc?s? Antonella Bassani, raporun yay?nlanmas? vesilesiyle yapt??? a??klamada ?unlar? vurgulad?: “Avrupa ve Orta Asya ülkeleri, zorlu bir küresel büyüme ortam?n?n daha da a??rla?t?rd??? ?oklu krizlerle yüzle?meye devam etmektedir. ??letmelerin dinamizmini te?vik ederek ve iklim de?i?ikli?inden kaynakl? risklere kar?? dayan?kl?l??? iyile?tirerek üretkenlik art???n?n yeniden canland?r?lmas? b?lgede ya?ayan insanlar?n korunmas?na ve ekonomik büyümenin h?zland?r?lmas?na yard?mc? olabilir.”
Cans?z büyüme, Rusya’n?n halen devam eden Ukrayna’y? i?gali, pandemi ve 2022 ya?am maliyeti krizi dahil olmak üzere b?lgenin son d?nemde ya?anan ?oklardan toparlanma sürecini daha da geciktirecektir.
Avrupa ve Orta Asya b?lgesinin yükselen piyasalar?nda ve geli?mekte olan ekonomilerinde (EMDE), büyük ?l?üde küresel enerji ve g?da fiyatlar?nda ya?anan sert dü?ü?ler sebebiyle enflasyon beklenenden daha h?zl? dü?mü?tür. B?lgede 2023 ba??nda yüzde 15 olan medyan tüketici fiyatlar? endeksi ?ubat 2024 itibariyle yüzde 4,2’ye dü?mü?tür. Bununla birlikte, 2022 y?l?ndaki ya?am maliyeti krizi, ge?ti?imiz y?l gelirlerde kaydedilen art??lara ra?men hanehalklar?n? etkilemeye devam etmektedir.
Ukrayna’da, hasattaki azalman?n ve devam etmekte olan i?gücü eksikli?inin bir yans?mas? olarak, toparlanma h?z?n?n dü?mesi ve 2023 y?l?nda yüzde 4,8 olan büyüme h?z?n?n bu y?l yüzde 3,2’ye inmesi beklenmektedir. ?lkenin ekonomik g?rünümü don?r deste?ine ve Rusya i?galinin ne kadar sürece?ine ba?l? olmaya devam etmektedir. Dünya Bankas?’n?n ve ortak kurulu?lar?n son tahminlerine g?re, Ukrayna’da yeniden in?a ve toparlanman?n maliyeti 486 milyar ABD$’na yükselmi?tir; bu rakam Ukrayna’n?n 2021 y?l?ndaki sava? ?ncesi ekonomisinin iki kat?ndan daha büyüktür.
Türkiye’de, makroekonomik konsolidasyon ?abalar?n?n i? talebi bast?rmas? beklendi?inden dolay?, büyüme h?z?n?n bu y?l zay?flayarak yüzde 3’e inmesi beklenmektedir; bu oran pandeminin etkiledi?i y?llar hari? olmak üzere 2009 y?l?nda bu yanaki en dü?ük orand?r. Dü?ük seviyelerdeki küresel petrol fiyatlar? Orta Asya genelinde beklentileri zay?flatacakt?r ve 2023 y?l?nda tahmini olarak yüzde 5,5 olarak ger?ekle?en büyüme h?z? bu y?l yüzde 4,1’e dü?ecektir.
Raporda, ?zel sekt?rün gücünün a???a ??kart?lmas? hakk?nda ?zel bir b?lüm yer almaktad?r. B?lgedeki ekonomik kalk?nman?n, planl? ekonomiden piyasa ekonomisine ge?i?in, geni? ve derin yap?sal reformlar?n ve büyümenin ana itici gücü olarak ?zel giri?imlerin ?ne ??kt??? bir hikaye oldu?u belirtilmektedir.
Otuz y?ldan k?sa bir süre i?erisinde 12 ECA ülkesi Avrupa Birli?i’ne (AB) kat?lm??t?r. Bu ülkelerin sa?lam kurumlar? ve üretim yap?lar? ile birlikte AB’ye entegre piyasa ekonomilerine d?nü?mesi, bu derin reformlar?n ba?ar?s?n?n, yüksek gelir statüsüne yükselenler de dahil olmak üzere baz? ülkeleri ne kadar ileriye ta??d???n? g?stermektedir.
Dünya Bankas?’n?n Avrupa ve Orta Asya b?lgesi Ba? Ekonomisti Ivailo Izvorski konu ile ilgili olarak yapt??? a??klamada ?unlar? belirtti: “B?lgenin baz? ülkelerinde ?zel sekt?r büyüme ve yenilik?ilik yapma olanaklar?n? k?s?tlayan baz? engeller ile kar?? kar??yalar. ??letmelerin dinamizminin artt?r?labilmesi i?in, rekabet ortam?n?n iyile?tirilmesi, devletin ekonomiye kat?l?m?n?n azalt?lmas?, e?itimin kalitesinin yükseltilmesi ve ?irketler i?in finansman mevcudiyetinin artt?r?lmas? gibi ?e?itli zorluklar?n ela al?nmas? gerekecektir.”
Rekabeti ve serbest piyasalar? gü?lendirme ?abalar?; giri? engellerinin azalt?lmas? ve üretken olmayan ?irketler i?in ??k???n kolayla?t?r?lmas? üzerinde odaklanmal?d?r. Kamu iktisadi te?ebbüslerinin mevcudiyetinin ?nemli düzeylerde olmas? da ?zel i?letmeler i?in adil bir oyun alan? olu?turulmas?nda ?nemli bir k?s?t te?kil etmektedir.
?zel ?irketlerin kar?? kar??ya oldu?u bir ba?ka husus da, büyümenin ?nünde ?nemli k?s?tlar olu?turan yetersiz e?itimli i?gücü ve büyük beceri bo?luklar?d?r. Gen? ve vas?fl? i?gücünün d??ar?ya g?? oranlar?n?n yüksek olmas? da k?sa vadede bu sorunun ??zülmesini engellemektedir. Daha iyi e?itimli bir i?gücü, daha yüksek üretkenlik ile ili?kilidir ve daha fazla yenilik?ili?in yolunu a?abilmektedir.
Bankalar?n ?zel sekt?re kredi kulland?r?mlar? nispeten dü?üktür ve ge?ti?imiz on y?ll?k d?nemde artmam??t?r. Sa?lanan krediler de daha ?ok k?sa vadelidir. ?retkenli?i ve yenilik?ili?i artt?rabilmek i?in ?irketlerin uzun vadeli finansmana eri?ebilmeleri gerekecektir.
