Х?ндрэл бэрхшээл
Монгол Улсад х??хэд зургаан наснаас эхлэн бага боловсролыг заавал эзэмших ёстой байдаг ба ?нэ т?лб?рг?й байдаг. Гэсэн хэдий ч х?н амын нэлээд хэсэг нь чанартай бага боловсрол эзэмшихэд бэрхшээлтэй тулгардаг байна.
Н??длийн аж ахуй эрхэлдэг малчин ?рх нийт 3 сая х?н амын бараг 30 хувийг эзэлдэг. Малчин ?рх??д малын бэлчээр даган жилдээ хэд хэдэн удаа н??дэллэдэг тул х??хд??дээ сургуульд оруулах цаг болоход гэр б?лийн гиш??д хэсэг хугацаанд тусдаа байх эсвэл х??хдээ сургуульд оруулахыг нь т?р хойшлуулах гэсэн хэц?? сонголттой тулдаг.
Малчны хотноос сургуульд сурахаар ирсэн бага насны х??хэд сургуулийн дотуур байранд байрлах, эсвэл сумын т?вд амьдардаг хамаатан садныхаа гэрт амьдрах шаардлагатай болдог. Гэвч х??хэд ийм бага насандаа гэр б?лээсээ тусдаа байх нь тэдний нийгэм-сэтгэл з?йн байдалд с?рг??р н?л??л?х эрсдэл дагуулдаг байна. Иймд зарим ээж??д х??хдээ даган сумын т?вд шилжин ирж суурьшин, аав нар нь х?д?? малаа хариулаад ?лддэг бол зарим гэр б?л х??хдээ сургуульд оруулахыг хойшлуулахад х?рдэг.
??нээс гадна х?д??н??с ирсэн ихэнх х??хэд сургуульд ороход хангалттай бэлтгэгдээг?й байдгийн улмаас суралцах явцдаа сургуулийн орчинд дасахг?й байх, сурлагаар хоцрогдох зэрэг х?ндрэл бэрхшээлтэй тулгарах нь элбэг. Дотуур байранд х??хд??д ч?л??т цагаа з?в ?нг?р??лэх, ??рийг?? х?гж??лэх ?йл ажиллагаа ховор зохиогддог. М?н насан туршийн боловсролын х?т?лб?р 10-аас доош насныханд зориулагдааг?й тул бага ангийн х??хд??дийн боловсролын хэрэгцээ б?рэн хангагддагг?й байна. 6-14 насны х??хд??дийн сургууль завсардаж байгаа тохиолдлын 80 хувь нь орон нутагт гарч байгаа б?г??д эдгээрийн дийлэнх нь бага ангийн х??хд??д байна.
Аргачлал
Дэлхийн Банк х??хдийн цаашдын х?гжилд сургуулийн ?мн?х боловсрол болон сургууль, дотуур байрын амьдралд дасан зохицох ?йл явцыг нэн чухал хэмээн авч ?здэг тул алслагдсан х?д??гийн х??хд??дийн боловсролын хэрэгцээг дэмжих зорилгоор нэгэн шинэлэг т?слийг боловсруулсан билээ. Японы Нийгмийн Х?гжлийн Сангийн санх??жилттэй уг т?слийг орон нутгийн малчин иргэд, эцэг эх, багш нар, боловсролын байгууллагуудтай з?вл?лд?н боловсруулсан б?г??д орон нутгийн боловсролын ?йлчилгээг сайжруулах, эцэг эхч??д, орон нутгийн иргэдийн оролцоог нэмэгд??лэх хэд хэдэн дэвшилтэт х?т?лб?р??дийг нэвтр??лсэн юм.
?р д?н
Сургуульд бэлтгэх
Гэр б?лийн орчинд сургуульд бэлтгэх х?т?лб?р нь сургуулийн ?мн?х боловсролд хамрагдаж чадахг?й эсвэл хамрагдахад х?ндрэлтэй байгаа алслагдсан х?д?? орон нутгийн х??хд??дийг сургуульд амжилттай бэлтгэхэд тусалдаг. Х??хд??д тусгайлан боловсруулсан гэр б?лийн орчинд сургуульд бэлтгэх сургалтын х?т?лб?р болон сэтгэх?й, оюун ухаан х?гж??лэх ном, тоглоом, сургалтын хэрэглэгдэх??нийг гэртээ ашиглан суралцдаг байна. Багшийн ??ргийг эцэг эхч??д голлон г?йцэтгэх б?г??д х??хд??дтэйгээ унших, дуулах, тоглох зэргээр ?д?р б?р хамт ажиллана. Эцэг эхч??дийг орон нутгийн багш нар сурган бэлтгэдэг ба тэд м?н ??рт зориулсан гарын авлага, номтой.
Х?т?лб?рийн х?рээнд х??хдийг х?гж??лэх ном, тоглоом, сургалтын хэрэглэгдэх??н б?хий номын ?рг??г 30 суманд байгуулсан ба эцэг эхч??д тэндээс ном, тоглоомын багц гэрээр авч хэрэглэдэг. Номын ?рг??нд т?р?л б?рийн ном, тоглоом, цахим хэрэглэгдэх??н, сонсох материал б?хий 30 гаруй ном, тоглоомын багц бий. Эцэг эхч??д болон х??хд??д багц б?рийг 2-3 долоо хоног авч хэрэглээд дараагийн багцыг авдаг.
Одоогийн байдлаар зорилтот сумдын 3,900 орчим х??хэд х?т?лб?рийн дагуу сургуульд бэлтгэгдээд байна. 2013-2016 онд х?т?лб?р??р хичээллэсэн 2,100 х??хэд сургуульд амжилттай элсэн суралцсан б?г??д 1,800 х??хэд энэ намар сургуульд орох юм.
Бага насны х??хдийн боловсролын талаарх х?т?лб?рт хамрагдсан х??хд??дийн оюун ухаан, танин мэдэх?й болон бусад чадвар сургуулийн ?мн?х боловсролын бусад хувилбарт х?т?лб?р??дэд хамрагдсан х??хд??дийнхтэй харьцуулахад ил?? байгааг тогтоосон. Энэ нь алслагдсан айл ?рхийн х??хд??дийг сургуульд бэлтгэхэд гэр б?лийн орчинд суурилсан загварыг ашиглах боломжтойг харуулж байгаа юм.
Х??р х?гж??нтэй хичээлийн бус цаг
Х??хд??дийг дотуур байрын орчин н?хц?лд дасах, хичээлийн бус цагийг ил?? ?р б?тээлтэй ?нг?р??лэхэд нь туслах зорилгоор т?с?л хэрэгжсэн 30 сургуулийн дотуур байранд т?р?л б?рийн ?йл ажиллагаа явуулах х??хэд х?гжлийн танхимыг байгуулжээ.
Х??хд??дийн сургуулийн орчинд ?нг?р??лж буй цагийг ?р б?тээлтэй, зугаатай ?нг?р??лэх ??днээс хичээлийн бус цагийн нэмэлт х?т?лб?рт х??хд??дийн сурлагыг дэмжих, амралт ч?л??т цагийн, соёлын болон х?гжлийн ?йл ажиллагааг хослуулсан 100 гаруй арга дасгал багтсан.
2017 оны 6 сарын байдлаар х?т?лб?рт 6-10 насны 4,400 орчим х??хэд хамрагдаад байна.
Бага боловсрол н?х?н олгох х?т?лб?р
Сургуульд огт суралцааг?й буюу сургуулиас завсардсан х?д?? орон нутгийн бага насны х??хд??д сургуульд эргэн орж, ?еийнхэнтэйгээ зэрэгцэн боловсрол эзэмших боломжтой боллоо.
Сургууль завсардсан эсвэл сургуульд огт суралцааг?й х??хд??дийн ихэнх нь х?гжлийн бэрхшээлтэй, гэрээсээ гарах боломжг?й, эсвэл д?йцсэн боловсролын х?т?лб?рт хамрагдахад нас нь балчирддаг байна.
Эдгээр х??хд??дэд зориулж 1, 2, 3-р ангийн Математик, Монгол хэлний боловсролыг н?х?н олгох тус б?р 3 модуль б?хий тусгай х?т?лб?рийг боловсруулжээ.
Х?т?лб?рийн дагуу х??хд??д гэртээ эцэг эхийн дэмжлэгтэйгээр, м?н сумынхаа насан туршийн боловсролын багшийн зааварчилгааны дагуу бага боловсрол н?х?н олох боломжтой болов.
Х?т?лб?рт нийт 200 гаруй х??хэд хамрагдан ?р шим х?ртсэнээс 10-аас доош насны 80 орчим х??хэд байна. Тэдний олонх нь сургуульд орж, насандаа д?йцсэн ангидаа суралцаж байна.
Уг х?т?лб?рийг х?д?? орон нутгийн х??хд??дээс гадна хилийн чанадад амьдарч буй монгол х??хд??дэд цахим байдлаар х?ргэж, эх хэлээ эзэмшихэд нь тусалж байна.
Олон нийтийн боловсролын з?вл?л
Эцэг эх, багш, орон нутгийн захиргааны ажилчдын сайн дурын оролцоонд тулгуурласан, х??хдийн боловсрол, х?гжлийн т?л?? олон нийтийг зохион байгуулж, удирдан чигл??лэх зорилготой Олон нийтийн боловсролын з?вл?лийг (ОНБЗ) 30 суманд байгуулсан.
ОНБЗ нь гэр б?л, х??хд??дэд дэмжлэг ?з??лэхээс гадна эцэг эх, сургууль, орон нутгийн удирдлагын хоорондын хамтын ажиллагааг сайжруулахад т?лхэц ?з??лж байна. ОНБЗ нь ?дг?? х?д?? орон нутаг дахь хамгийн идэвхтэй олон нийтийн оролцоот б?лэг болон х?гжив.
Т?сл??с олон нийтийн шинэ санаачилга, б?тээлч сэтгэлгээг дэмжих ??днээс зарим оновчтой санаачилгыг санх??ж??лэн, ?р д?нд суурилсан бичил тэтгэлгийг олгосон.
?н??дрийн байдлаар бичил тэтгэлэг, сумын т?с?в болон бусад санх??жилттэй нийт 138 олон нийтийн санаачилгыг дэмжих т?с?л амжилттай хэрэгжиж, 8,600 орчим х??хэд тэдгээр т?слийн ?р шимийг х?ртээд байна.