WASHINGTON, 5 Ekim 2023 – Dünya Bankas?’n?n bugün yay?nlanan Avrupa ve Orta Asya (ECA) Ekonomik Güncelleme Raporuna g?re, b?lgedeki yükselen piyasalar ve geli?mekte olan ekonomiler (EMDE) i?in 2023 y?l? ekonomik büyüme tahmini yukar? y?nlü bir revizyonla yüzde 2,4’e ??kar?ld?.
Büyümedeki h?zlanma, sava??n etkiledi?i Ukrayna ve Orta Asya i?in tahminlerdeki iyile?meyi, Türkiye’deki tüketici dayan?kl?l???n? ve Rusya’da askeri ve sosyal transferlere y?nelik kamu harcamalar?nda kaydedilen art?? sayesinde beklenenden iyi büyümeyi yans?tmaktad?r. Rusya ve Ukrayna d??ar?da tutuldu?unda, b?lgedeki has?lan?n 2023 y?l?nda yüzde 3 artmas? beklenmektedir. Bununla birlikte, büyüme uzun vadeli pandemi ?ncesi ortalamalar?na g?re halen zay?ft?r. Genel olarak bak?ld???nda, Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki ülkelerin yar?s?nda büyümenin 2023 y?l?nda 2022 y?l?na g?re daha yava? olmas? veya ?ok az de?i?iklik g?stermesi beklenmektedir.
2024-25 d?neminde, b?lgenin en büyük ticaret orta?? olan Avrupa Birli?i’ndeki (AB) zay?f büyüme, yüksek enflasyon, s?k?la?an finansal ko?ullar ve Rusya’n?n Ukrayna’y? i?galinin yay?lma etkileri sebebiyle büyümenin y?ll?k olarak yüzde 2,6 seviyelerinde olmas? beklenmektedir.
Dünya Bankas?’n?n Avrupa ve Orta Asya B?lgesinden Sorumlu Ba?kan Yard?mc?s? Antonella Bassani, konu ile ilgili olarak ?unlar? belirtti: “Rusya’n?n Ukrayna’y? i?gali, ya?am maliyeti krizi ve iklim riskleri gibi üst üste ya?anan ?oklar, Avrupa ve Orta Asya b?lgesinde ?etin zorluklar yarat?yor. ?lkelerin üretkenlik art???n? yeniden canland?rabilmeleri, daha iyi ekonomik ve sosyal sonu?lar elde edebilmeleri, diren?lerini artt?rabilmeleri ve ekonomilerini karbonsuzla?t?rma ?abalar?n? h?zland?rabilmeleri i?in yeni bir yakla??ma ihtiya? duyulacakt?r.”
A?a?? y?nlü riskler, Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki EMDE ülkeleri i?in g?rünümü g?lgelemektedir. Küresel emtia piyasalar?ndaki yüksek oynakl?k ve enerji fiyatlar?ndaki h?zl? art?? kar??s?nda enflasyon yüksek seviyelerde kalmaya devam edebilir. Küresel finansal piyasalar, s?k?la?an finansman ko?ullar? sebebiyle daha oynak ve k?s?tlay?c? hale gelebilir. 2020-2024 d?nemindeki küresel büyüme, 1990 y?l?ndan bu yanaki tüm be? y?ll?k d?nemlerden daha zay?ft?r ve daha da zay?flamas? muhtemeldir.
Dünya Bankas?’n?n Avrupa ve Orta Asya B?lgesi Ba? Ekonomisti Ivailo Izvorski ise konu ile ilgili olarak ?unlar? vurgulad?: “Hükümetlerin son birka? y?lda COVID ve ya?am maliyeti krizi sebebiyle harcamalarda kaydedilen büyük art??lar sonras?nda mali konsolidasyon uygulama planlar?na ra?men mali a??klar bu y?l büyük ?l?üde ayn? seviyelerde kalm??t?r. Ya?lanan nüfusun artan maliyeti, yükselen faiz ?demeleri, iklim de?i?ikli?i uyum ve azalt?m eylemleri i?in ihtiya? duyulan yat?r?mlar ve di?er ?rtü?en krizleri y?netme ihtiyac?, hükümet büt?eleri üzerindeki bask?y? artt?racakt?r.”
Ukrayna ekonomisinin, Rusya’n?n ülkeyi i?gal etti?i 2022 y?l?ndaki yüzde 29,1’lik daralmadan sonra, daha istikrarl? elektrik temini, artan kamu harcamalar?, devam eden don?r destekleri, daha iyi ger?ekle?en hasat ve baz? ihracatlar?n ülkenin bat? s?n?rlar? üzerinden yeniden y?nlendirilmesi sayesinde bu y?l yüzde 3,5 büyümesi beklenmektedir.
Azalan politika belirsizli?inin ve dayan?kl? bir ?ekilde seyreden tüketici talebinin bir yans?mas? olarak, Türkiye’nin bu y?l yüzde 4,2 büyümesi beklenmektedir. ?te yandan, yükselen faiz oranlar? ve kademeli mali konsolidasyon kar??s?nda i? talebin so?umas? sebebiyle 2024 ve 2025 y?llar?nda büyümenin yava?layarak ortalama yüzde 3,5’e inmesi muhtemeldir. Rusya’da, artan kamu harcamalar?n?n ve diren?li tüketimin, 2023 y?l?nda yüzde 1,6’l?k bir büyüme sa?lamas?, 2024 ve 2025 y?llar?nda ise kapasite k?s?tlar? ve yava?layan tüketici talebi sebebiyle büyümenin zay?flayarak s?ras?yla yüzde 1,3 ve yüzde 0,9’a inmesi beklenmektedir.
Orta Asya’da büyümenin bu y?l gü?lenerek yüzde 4,8 olarak ger?ekle?mesi, 2024 ve 2025 y?llar?nda ise enflasyonun dü?meye ba?lamas? varsay?m?yla ortalama yüzde 4,7 olmas? beklenmektedir.
?te yandan, Bat? Balkanlar’da büyüme h?z?n?n bu y?l yüzde 2,5’e inmesi, 2024 ve 2025 y?llar?nda enflasyon bask?lar?n?n azalmas?n?n, ihracattaki kademeli toparlanman?n ve don?r destekli altyap? projeleri i?in yap?lan kamu harcamalar?ndaki art???n yans?mas? olarak yüzde 3,3’e yükselmesi beklenmektedir. 2023 y?l?nda Arnavutluk, Kosova ve Karada?’da tüketim turizmdeki toparlanman?n deste?i ile dayan?kl?l???n? korumu?tur ancak Bosna Hersek, Kuzey Makedonya ve S?rbistan’da AB’deki ihracat talebinin azalmas? sebebiyle zay?flam??t?r.
Gü?lenen ticaret ve artan para ve insan giri?leri, ?zellikle Orta Asya ve Güney Kafkasya ülkeleri olmak üzere baz? ülkelerde ekonomik faaliyeti desteklemeye devam etmi?tir. Ermenistan, Gürcistan ve Tacikistan üst üste ikinci y?l da b?lgede en yüksek büyüme performans? g?steren ülkeler olmu?tur.
